Phoûng vaán nhaø vaên VOÕ PHIEÁN Baïn ñoïc vieát Caùc baøi cuõ cuûa Kieàu Phong

KHEÙO HÔN BAÙC (Sep 28,2000) ÑAÏO LY (Oct 12,2000) MOÄT CHUYEÄN KHOÙ TIN (Nov 2,2000)

t

Pheùp Laï

Thaùng 10 naêm 2000 nhaân loaïi ñöôïc chöùng kieán pheùp laï ñaàu tieân cuûa Taân thieân nieân kyû: thi só Vieân Linh coâng khai xaùc nhaän tröôùc quoác daân ñoàng baøo laø oâng ñaõ thuoång baûn thaûo taäp thô Nguyeãn chí Thieän.
Treân Khôûi Haønh soá 48, cuõng muïc Taâm thö, Vieân Linh vieát:
"... Boû baèng höõu cuõ laø chuyeän khoâng theå chuùt naøo, nhaát laø nhöõng baèng höõu thuôû haøn vi tröôùc cho tôùi thuôû haøn vi nay. Toâi raát haõnh dieän laø ngöôøi ñaàu tieân ñaõ ñaêng, vaø vieát baøi, veà Nguyeãn thuïy Long taïi haûi ngoaïi, sau ñoù caùc baùo, vaø caùc nhaø xuaát baûn, môùi tieáp tuïc theo duø coù baùo, vaø nhaø xuaát baûn, ñaõ coù taùc phaåm Nguyeãn Thuïy Long göûi qua cho hoï GAÀN MOÄT NAÊM TRÖÔÙC, nhöng khoâng ñoäng ñaäy. (Ñaây cuõng laø tröôøng hôïp Nguyeãn Höõu Hieäu vaø toâi, vôùi phöông tieän rieâng, ñaùp lôøi keâu goïi trong thö keøm taùc phaåm, in Tieáng Voïng Töø Ñaùy Vöïc cuûa Nguyeãn Chí Thieän ñaàu tieân, trong khi coù nhöõng ngöôøi ñaõ caàm trong tay taùc phaåm naøy TRÖÔÙC ÑOÙ SAÙU THAÙNG MAØ KHOÂNG IN- nhöng khoâng thieáu nhöõng keû voâ laïi, boïn baùn tô ñöông thôøi, VU CAÙO LAØ IN BAÙN LAÁY TIEÀN, trong khi Tieáng Voïng Töø Ñaùy Vöïc in coù moät laàn duy nhaát vaøo thaùng 9-80)..."

Ñoaïn vaên coù maáy choã bí hieåm caàn giaûi thích:
Ai laø nhöõng ngöôøi "ñaõ caàm trong tay baûn thaûo taäp thô Nguyeãn Chí Thieän tröôùc ñoù saùu thaùng maø khoâng in? - Ñoù laø oâng Hoà Anh Nguyeãn thanh Hoaøng, chuû nhieäm taïp chí Vaên Ngheä Tieàn Phong. Thi só Nguyeãn chí Thieän lieàu cheát neùm taäp thô Hoa Ñòa Nguïc vaøo toøa Ñaïi söù Anh. Taäp thô ñöôïc chuyeån ñeán tay oâng Hoà Anh. Toøa soaïn VNTP söûa soaïn phoå bieán taäp thô naøy moät caùch qui moâ vôùi ñaày ñuû baûn dòch Tieáng Anh, tieáng Phaùp. Phaàn dòch Anh ngöõ ñöôïc trao cho Buøi Baûo Truùc. Anh em oâng Vieân Linh, lôïi duïng loøng tin baïn cuûa oâng Truùc, thuoång baûn phoùng aûnh taäp thô, ñoåi teân laø "Tieáng voïng töø ñaùy vöïc", in aán phaùt haønh caáp toác, nghe noùi kieám ñöôïc moät khoaûn tieàn lôùn, vì thô Nguyeãn chí Thieän ñöôïc caû nöôùc tò naïn haâm moä, tranh nhau mua ñoïc.
Ai laø "nhöõng keû voâ laïi, boïn baùn tô ñöông thôøi, VU CAÙO (Vieân Linh) laø IN BAÙN LAÁY TIEÀN."? - Vaãn laø oâng Hoà Anh, naïn nhaân cuûa nhaø thô Vieân Linh. Sau khi bò maát caép, bò "hö heát ñaïi söï", taïp chí Vaên Ngheä Tieàn Phong coù moät loaït baøi toá caùo ñích danh keû baát löông, leân aùn naëng neà haønh ñoäng troäm caép cuûa thi só Vieân Linh. Nhöng sao Vieân thi só laïi goïi Hoà Anh vaø coá kyù giaû Tuù Rua (ngöôøi vieát loaït baøi toá caùo vuï troäm caép naøy) laø "boïn baùn tô ñöông thôøi"?
Chaéc Vieân Linh muoán duøng truyeän Kieàu ñeå vöøa töï baøo chöõa, vöøa chöûi laïi hai vò kia. Trong truyeän, nhaân vaät Vöông vieân ngoaïi, thaân phuï coâ Kieàu, bò thaèng baùn tô vu oan, giaù hoïa, bò tra taán giam caàm, khieán coâ Kieàu phaûi baùn mình chuoäc cha.

"... Hoûi ra sau môùi bieát raèng:
Phaûi teân xöng xuaát laø thaèng baùn tô
Moät nhaø hoaûng hoát ngaån ngô
Tieáng oan daäy ñaát, aùn ngôø loøa maây."

Nguyeãn Du keå chuyeän Vöông vieân ngoaïi nhö vaäy. Thi só Vieân Linh saäp xí saäp ngaàu töï cho hoaøn caûnh mình gioáng Vöông vieân ngoaïi thì nhaûm laém. OÂng duøng ñieån tích sai maø duøng chöõ cuõng sai luoân.
OÂng chæ gioáng thaân phuï naøng Kieàu ôû traàn xì moät chöõ "Vieân": Vöông VIEÂN ngoaïi vaø VIEÂN Linh. Chaám heát. Phaàn coøn laïi khaùc nhau xa. Vieân ngoaïi bò vu oan, coøn oâng thì laøm baäy thaät vaø coù thuù toäi ñaøng hoaøng. Hai oâng Hoà Anh, Tuù Rua ñaâu coù vu oan cho ai maø baûo hoï laø "boïn baùn tô". Laø naïn nhaân cuûa moät vuï troäm caép thì hoï phaûi chæ maët keû gian toá caùo, leân aùn cho thieân haï ñeà phoøng vaäy thoâi.
Chöõ "vu caùo" daønh cho Vöông Vieân ngoaïi, oâng cuõng khoâng neân thuoång, oâng Vieân Linh aï. Tröôøng hôïp cuûa oâng coù nhöõng töø khaùc chính xaùc hôn: oâng khoâng bò "VU caùo" maø bò "TOÁ caùo" ñaáy.
Caûnh nhaø Vöông vieân ngoaïi thì: "...hoaûng hoát ngaån ngô, tieáng oan daäy ñaát, aùn ngôø loøa maây" chöù caûnh nhaø oâng Vieân Linh luùc ñoù thì laøm gì coù "tieáng oan", coù "aùn ngôø" maø chaéc chæ coù moät söï... baän roän tuùi buïi, in aán phaùt haønh leø leï cho laõo Hoà Anh trôû tay khoâng kòp! Khaùc nhau nhieàu laém.

Tuy nhieân, boû qua nhöõng sô soùt veà kyõ thuaät vieát laùch vöøa keå, ñoaïn vaên thuù toäi cuûa Vieân Linh coù giaù trò saùng taïo raát cao. Noù ñöa ra moät phöông phaùp chaïy toäi taân kyø: TRUÙT HEÁT TOÄI LOÃI LEÂN ÑAÀU NAÏN NHAÂN.
Naïn nhaân ôû ñaây, oâng Hoà Anh, coù toäi to laém: laøm sôû höõu chuû taäp thô Nguyeãn chí Thieän tôùi SAÙU THAÙNG maø khoâng chòu in, khieán thi só Vieân Linh phaûi troå ngheà choâm chóa, roài baèng "phöông tieän rieâng", in giuøm, thaâu tieàn "boû tuùi rieâng" giuøm, raát vaát vaû, theá maø coøn baøy ñaët keâu ca thì ñuùng laø... thaèng baùn tô chuyeân vu caùo ngöôøi löông thieän.
(Gaàn möôøi naêm laøm vieäc cho vaên phoøng Chaùnh Bieän Lyù, ñieàu tra haøng ngaøn vuï gian laän, troäm caép, döï haøng traêm phieân toøa, Kieàu moã chöa bao giôø ñöôïc nghe moät lôøi baøo chöõa naøo xuaát saéc ñeán theá. Boïn troäm caép taàm thöôøng thì quanh ñi quaån laïi keå leå toaøn chuyeän vôï ñau, con ñoùi, hoaëc baûn thaân mình tuùng thieáu, nghieän ngaäp ñeå xin ñöôïc giaûm khinh... luaän ñieäu raát yeáu ôùt, chöù ñaâu coù ñanh theùp, huøng hoàn nhö lôøi töï baøo chöõa cuûa oâng ñaïo chích goác thi só khaû kính cuûa chuùng ta.)
Nghe noùi coù haøng trieäu luaät gia ñang ñoå xoâ veà quaän Cam tìm mua baùo Khôûi Haønh ñeå hoïc taäp phöông phaùp caõi toäi cuûa Vieân Linh. Mai ñaây, trong caùc phieân toøa xöû quaân troäm caép, thieân haï seõ ñöôïc nghe nhöõng lôøi baøo chöõa kieåu naøy:
"Thöa Quí vò trong Boài thaåm Ñoaøn, thaân chuû cuûa chuùng toâi khoâng coù choïn löïa naøo khaùc hôn laø aên caép caùi xe aáy, vì laõo chuû xe coù noù trong tay caû SAÙU TUAÀN roài maø khoâng xaøi..." "Thöa ngaøi Chaùnh aùn, thaân Chuû toâi hoaøn toaøn voâ toäi, anh ta coù lyù do chính ñaùng ñeå voà moät ngaøn ñoàng trong caùi ví baø X. vì baø aáy coù trong tay moùn tieàn ñoù tôùi SAÙU GIÔØ ÑOÀNG HOÀ roài maø khoâng chòu tieâu xaøi, thaân chuû cuûa chuùng toâi mau soát ruoät laém, chöù khoâng kieân nhaãn chôø ñöôïc tôùi saùu thaùng nhö thi só Vieân Linh!"

Caâu cuoái trong ñoaïn vaên chaïy toäi cuûa Vieân Linh môùi thaät laø heát saåy:
"... nhöng khoâng thieáu nhöõng keû voâ laïi, boïn baùn tô ñöông thôøi, VU CAÙO LAØ IN BAÙN LAÁY TIEÀN, trong khi Tieáng Voïng Töø Ñaùy Vöïc in coù moät laàn duy nhaát vaøo thaùng 9-80)..."
In saùch baùn ra thaâu tieàn boû tuùi maø khoâng laø "in baùn laáy tieàn" thì laø laáy caùi gì? Hay khoâng laáy tieàn maø chæ laáy... ñoâ la thoâi?
OÂng coøn huøng duõng caõi: "In coù moät laàn duy nhaát vaøo thaùng 9-80", nguï yù raèng in traàn xì coù moät laàn nhö theá thì khoâng ñöôïc baûo laø oâng "in baùn laáy tieàn". Vaäy phaûi ñôïi oâng in baùn maáy laàn? Moät chuyeân gia ñaøo töôøng khoeùt vaùch phaûi haønh ngheà maáy laàn thì môùi ñuû tieâu chuaån mang danh Ñaïo Chích?
Vieát theá, oâng laêm le tính ñònh nghóa laïi moät soá toäi danh chaêng? AÊn caép coù moät laàn duy nhaát thì khoâng theå goïi laø aên caép? Gieát ngöôøi coù moät laàn ít xòt thì khoâng laø saùt nhaân?
Kieàu moã saün saøng tin Vieân Linh laø ngöôøi troïng nghóa khinh taøi, khoâng thuoång baûn thaûo thô Nguyeãn chí Thieän vì tieàn, neáu oâng ñaõ laøm moät trong nhöõng vieäc naøy:
1- Sau khi in thô NCT, baùn laáy tieàn, oâng trích tieàn lôøi baùn saùch, nhôø oâng Hoà Anh chuyeån cho taùc giaû Nguyeãn chí Thieän.
2- Neáu hoài ñoù khoâng tieän laøm theá vì sôï Hoà Anh keâu phuù lít baét, khi Nguyeãn chí Thieän ñeán Myõ, oâng vaãn coù theå traû ngay cho oâng Thieän tieàn taùc quyeàn, theâm moät phaàn lôïi nhuaän cuûa ngöôøi xuaát baûn thì caøng ñeïp, caøng chöùng toû oâng thöïc söï khoâng "in baùn laáy tieàn".

OÂng queân khoâng laøm nhöõng vieäc aáy vì baän roän oâm cöùng gheá Chuû tòch Vaên Buùt thì vaãn chöa heát ñöôøng binh ñaâu. OÂng vaãn coøn cô hoäi cho thieân haï thaáy taâm hoàn ñeïp ñeõ cuûa mình baèng caùch ñoái xöû töû teá vôùi Nguyeãn thuïy Long.
Nhöng oâng khoâng thaät loøng töû teá vôùi Nguyeãn thuïy Long. Chuyeän aáy ñöôïc phôi baøy treân chính nhöõng doøng oâng vieát.
Cuõng trong ñoaïn taâm thö aáy, oâng nhaéc laïi tình baïn töø thuûa haøn vi vôùi Nguyeãn thuïy Long, nghe raát caûm ñoäng. Cuõng trong ñoaïn aáy, oâng keå chuyeän thaáy taäp thô Nguyeãn chí Thieän bò Hoà Anh "coù trong tay SAÙU THAÙNG maø khoâng in" khieán oâng phaûi ra tay cöùu caáp, thuoång veà in baùn giuøm... nhöng khi thaáy "coù baùo vaø nhaø xuaát baûn ñaõ coù taùc phaåm Nguyeãn thuïy Long göûi qua cho hoï GAÀN MOÄT NAÊM tröôùc, nhöng khoâng ñoäng ñaäy" thì oâng Vieân Linh cuõng ... khoâng ñoäng ñaäy luoân, khoâng chòu ra tay thuoång veà in aán cho oâng Nguyeãn thuïy Long nhôø!
Neáu Vieân Linh thöông Nguyeãn thuïy Long baèng thöông Nguyeãn chí Thieän thì maáy nhaø baùo, nhaø xuaát baûn kia ñöøng hoøng boû laên loùc taùc phaåm Nguyeãn thuïy Long quaù saùu thaùng maø khoâng bò maát caép.
Nguyeãn chí Thieän laø nhaø thô mieàn Baéc, khoâng töøng laø baïn cuûa Vieân Linh. Naêm 1980, phöông tieän rieâng cuûa Vieân Linh coøn yeáu keùm, vaäy maø taùc phaåm cuûa oâng aáy ñöôïc Vieân Linh saên soùc thaät chu ñaùo. Nguyeãn thuïy Long laø nhaø vaên mieàn Nam, laø baïn thieát cuûa Vieân Linh, giôø ñaây oâng Vieân Linh laïi laø chuû baùo, phöông tieän rieâng raát huøng maïnh. Theá maø taùc phaåm NTL bò boû laên loùc caû naêm trôøi laïi chaúng ñöôïc Vieân Linh... aên caép veà in aán! Thöông thay!
Choã khaùc nhau chaéc khoâng phaûi ôû caùi tình ñoái vôùi ngöôøi maø ôû caùi tình ñoái vôùi ... ñoàng tieàn.
Caùi tình ñoái vôùi ngöôøi khieán oâng Vieân Linh vieát veà Nguyeãn thuïy Long baèng nhöõng doøng thaät nhaân nghóa. Nhöng caùi tình ñoái vôùi ... tieàn thì laïi raát khoân ngoan caám oâng Vieân Linh xuaát baûn moät cuoán saùch coù nguy cô khoâng baùn chaïy baèng taäp thô Nguyeãn chí Thieän.
Con ngöôøi coù taâm hoàn ñeïp ñeõ "KHOÂNG IN SAÙCH BAÙN LAÁY TIEÀN" aáy chaéc ñaõ ñaùnh hôi raát kyõ saùch Nguyeãn thuïy Long vaø chaúng ngöûi thaáy muøi ñoàng.

THA TAØO

Trong baøi "Chuyeän coâ beù nhieàu aûo giaùc" Kieàu Phong coù ghi lôøi moät ngöôøi baïn ca ngôïi coâ Taø Cuùc ñaõ phuïc vuï vaên chöông trong hoaøn caûnh ngaët ngheøo. Anh baïn keå raèng ngöôøi choàng cuõ cuûa coâ hay troán traû tieàn trôï caáp. Nhöõng doøng aáy laøm coâ Cuùc giaãy ñaønh ñaïch leân, keâu la raèng Kieàu Phong loâi chuyeän choàng con coâ leân baùo.
Kieàu Phong haõi quaù, voäi xaüng gioïng chaát vaán anh baïn, anh baïn caùu söôøn naït laïi: "Nhöõng chuyeän aáy naèm ñaày trong nhöõng laù thö daøy coäm do thaân nhaân, gia ñình coâ Cuùc göûi cho baùo chí, thaân höõu nhôø phoå bieán töø caùch ñaây maáy naêm. Môùi ñaây trong moät cuoäc phoûng vaán ñaày tính vaên hoïc daønh cho taïp chí Con Ong Vieät, chính mieäng coâ Cuùc cuõng nhaéc laïi chuyeän aáy. OÂng laøm ôn baûo coâ aáy raùng nhôù xem ñöùa naøo phoå bieán oàn aøo nhöõng chuyeän aáy tröôùc."
Ñang hoang mang thì Kieàu moã laïi vöøa nhaän ñöôïc thö cuûa oâng Trung cho bieát oâng laø choàng cuõ coâ Cuùc, oâng noùi roõ raèng laâu nay oâng traû trôï caáp con caùi raát ñaày ñuû, ñaøng hoaøng, chæ troán phaàn traû cho vôï cuõ thoâi. Kieàu moã xin ghi laïi lôøi oâng Trung cho roäng ñöôøng dö luaän.
Thö oâng Trung göûi veà toøa soaïn Saøi goøn Nhoû, coù moät ñoaïn vieát cho Ñaøo Nöông. Ñoïc xong, Ñaøo Nöông goïi Kieàu Phong lieàn, gioïng heát söùc raàu ró: "Baùc Kieàu Phong aø, em ñeà nghò baùc boû qua cho coâ Taø Cuùc ñi. Ñaây laø moät ngöôøi ñaøn baø thaät toäi nghieäp. Em chöa thaáy ai keùm may maén nhö coâ aáy !..."
Nghe vaäy, Kieàu moã khoâng chuù yù laém, vì laâu nay vaãn coi thöôøng nhöõng ñeà nghò cuûa Ñaøo Nöông. Kieàu moã ñaõ hieàn maø coâ aáy coøn hieàn hôn, hieàn quaù loá, ñaõ theá laïi ña saàu, ña caûm. Hoâm tröôùc nghe Cindy Thuûy chöûi maáy caâu tuïc tóu coøn giaän ñoû maët tía tai. Hoâm sau thaáy Cindy Thuûy thaân taøn ma daïi, laïi ngaäm nguøi ngoài vieát nhöõng doøng thöông caûm cho thaân phaän phuï nöõ boït beøo. Daïi doät nghe lôøi coâ aáy coù theå tieâu tuøng luoân söï nghieäp Tröø Taø.
Nhöng ñoïc xong thö oâng Trung, Kieàu Phong cuõng taù hoûa tam tinh vaø laàn ñaàu tieân phaûi coâng nhaän raèng Ñaøo Nöông coù lyù. Hoâm nay, laïi ñoïc theâm nhöõng doøng chaïy toäi cuûa thi só Vieân Linh!...
Quaû thöïc coâ Cuùc laø ngöôøi ñaøn baø keùm may maén. Ñaøo Nöông noùi ñuùng. Con ngöôøi toäi nghieäp aáy ñaùng ñöôïc tha Taøo.

KIEÀU PHONG